بازتاب آموزه های دینی در فرهنگ ایرانی و بنیادهای دگریار ناهمتراز

author

مرتضی فرهادی هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی

Abstract:

وقتی حرکات عضلانی آدمی ( تکنیک های بدن) به قول " مارسل موس" پدیده ای فرهنگی اند آنگاه رفتارهای مشارکتی و ضد مشارکتی آدمی از همکاری ایثارگرایانه تا جنگ و ستیزخواهانه بی شک امور فرهنگی به شمار می آیند. از سوی دیگر بین فرهنگ ها و آموزه های دینی ارتباطی دراز هنگام و متقابل وجود دارد. و فرهنگ ایرانی یکی از نادر فرهنگ های جهان است که چند هزار سال است به قول " فرایزر" به آستانه ادیان تک خدایی از گونه انتزاعی و روحانی ناب آن وارد شده است. این راه دراز و آموزه های آن، هم در چند و هم در چون (کم و کیف) همکاری های تاریخی و فرهنگی وی موثر بوده است. انگار متناظر با عبور از ادیان با خدایان جسمیت گرا به ادیان روح گرا و تصعید یافته و تعالی گرا (فرا رونده)، با همکاری های عینت گرا و منفعت گرایانه به سمت و سوی همکاری های خالص تر و رها شده از هدف های دنیوی و منفعت گرایانه به سمت و سوی همکاری های منزلت گرایانه، تشفی طلبانه و آخروی سوق داده است. به نظر می رسد تکائف یاریگری در فرهنگ ایرانی و تبلور آموزه های دینی در فرهنگ ایرانی، نوعی عایق زدایی عاطفی " را به همراه داشته که سطح توقعات ایرانیان را از همکاری های خود یارانه و همیارانه که آرزوی اجتماعیون تعاون طلب غرب بوده - به سمت و سوی همکاری های دگریارانه سوق داده است. بخشی از این همکاری های دگریارانه به وفور در فعالیت های روزمره و گذرای ایرانیان ساری و جاری بوده است، و بخش دیگری از آن به ویژه ار نوع دگریاری ناهمترازانه در "ایستاندن مال" وقف در آیین نیاکان زردشتی ما و آیین مقدس اسلام متجسد و متجلی شده است. بنیادهای دگریار ناهمترازانه در طول تاریخ، افزون بر موضوعات صرفاً مذهبی، گستره وسیعی از اهداف انسانی و خیرخواهانه را در بر داشته است، و نیازهای گوناگون آدمیان را در بر می گرفته و گاه دامنه اهداف گوناگون آن از نیازهای بشر دوستانه عبور کرده و گاه حمایت از جانوران اهلی، وحشی و درختان را نیز در بر می گرفته است. تامل در این یاریگری های تجسد یافته از منظر نظری نیز می تواند برای بحث سه ربع قرنی همکاری یا ناهمکاری فرهنگ ایرانی - که دنباله آن تا بهار 1389 نیز کشیده شده است مفید باشد. البته به شرطی که روشنفکران ایرانی بخواهند از واقعیت و میدان به قول مالینوفسکی - به سمت نظریه حرکت کنند و اینکه بپذیریم که هم واقعیت وجود دارد و هم قابل شناخت است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بنیادهای جغرافیایی فرهنگ ایرانی

شکل‌گیری محیط‌های جغرافیایی که توانایی پذیرش اجتماعات انسانی را دارند، از موقعیت جغرافیایی (مطلق و نسبی) آنها تأثیر می‌پذیرد. تنوعات محیطی برآمده از ناهمسانی‌های موقعیتی، به پیدایش فرهنگ‌های متفاوت می‌انجامد. ظرفیت‌های محیطی نقش اساسی در تراکم, پراکنش و الگوی برهمکنشی اجتماعات انسانی ایفا می‌کنند. انسان نیز به عنوان موجودی آفریننده و اندیشمند کوشیده تا متناسب با توانش محیطی به آفرینش محیط مطلوب...

full text

بازتاب فرهنگ و ادب ایرانی در شعر ابن رومی

ابن رومی (221-283 هـ)، از سخن‌سرایان سترگ دورة دوّم عبّاسی و از مفاخر عالم تشیّع است که زیبایی و ظرافت چکامه‌های بلندش، رونق‌بخش بلاغت ادب عربی است. جلوه‎های فراوان تأثیرگذاری فرهنگ و ادب ایرانی بر شعر این شاعر سایه افکنده، به طوری که در برخی از سروده‌های خود، از مظاهر مختلف فرهنگ و تمدّن ایرانی تأثیر پذیرفته است. نوشتار حاضر، پژوهشی توصیفی - تحلیلی، با هدف شناسایی زوایای گوناگون فرهنگ و ادب ایرانی...

full text

ماهیت عذاب مسخ در آموزه های دینی

قوم سبت یکی از اقوام یهودی بوده است که بر اثر تقلید کورکورانه از پدران و گذشتگان خود حدود خداوند را نادیده گرفتند و از آزمایش الهی مبنی بر صید نکردن ماهی در روز شنبه سربلند بیرون نیامدند، در نتیجه به عذاب مسخ گرفتار شدند. این عذاب به لحاظ ناشناخته و شگفت انگیز بودن در میان عذاب های الهی برجسته تر است، از همین رو سؤالات بیشتری نیز درباره آن مطرح شده است. با تحقیق و دقت در قرآن، حدیث و آرای دانشم...

full text

مولفه های دانش پژوهی در آموزه های دینی

چکیده شناخت واقعیتهای هستی به بهره گیری از مولفهها و پرهیز از آفات دانش پژوهی نیاز دارد تا انسان در معرفت خود دچار اشتباه نگردد. تمامی آموزههای اعتقادی، اخلاقی و عملی اسلام در این مسیر قرار دارد. پس شایسته مینماید که با مولفههای دانش پژوهی در اسلام آشنا شده و دقت شایستهتری در مولفههای شناخت حقیقت نمود تا ضمن پاسخ به نیازهای بشر در این عرصه و پر کردن خلأهای جدید راه پژوهش، مسیر دانش اند...

full text

دانشگاه مسئولیت‏پذیر و چشم ‏انداز آن در آموزه ‏های دینی

هدف: پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که: بر پایۀ آموزه‏های دین اسلام، چه چشم‏اندازی برای نهاد دانشگاه مسئولیت‏پذیر قابل ترسیم است که مسیر دستیابی به جایگاه شایستۀ این نهاد الهی را برای ما روشن و هموار سازد؟ روش: این پژوهش با روش کتابخانه‏ای- اسنادی به تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته است. یافته‏ها: پژوهش حاضر، دانشگاه مسئولیت‏پذیر را نهادی با سه مشخصة ذاتی یا سه مؤلفۀ بنیادین هویت علمی، هویت...

full text